Gospodarka o obiegu zamkniętym Lexmark

Wiele wydarzyło się od czasu, gdy w latach 90-tych XX. wieku pojawiła się koncepcja przejścia na gospodarkę obiegową. Ujmując rzecz w skrócie, gospodarka obiegowa, zwana wymiennie gospodarką o obiegu zamkniętym, to coś więcej niż recykling, choć stanowi on jej część. Realizacja założeń gospodarki obiegowej zaczyna się od wykorzystania surowców odnawialnych, projektowania produktów przeznaczonych do użytkowania przez długi okres czasu i umożliwiania ich naprawy, a następnie recyklingu, gdy wyroby takie faktycznie staną się przestarzałe. Obejmuje również przyjęcie modelu wymiany starych produktów na nowe za dopłatą oraz dzielenia się produktami i usługami w ramach modeli biznesowych opartych na współdzieleniu.

Choć niektórzy twierdzą, że przyjęcie tych założeń nie nastąpiło wystarczająco szybko, niewątpliwie poczyniono w tej kwestii pewne postępy. Europejska Platforma współpracy w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym (European Circular Economy Stakeholder Platform) liczy obecnie 350 członków w całej UE, a w maju 2018 roku wydział tworzyw sztucznych Amerykańskiej Rady Przemysłu Chemicznego (American Chemistry Council – ACC) ogłosił trzy ambitne cele wyrażające zobowiązanie amerykańskich producentów tworzyw sztucznych do recyklingu lub odzysku wszystkich opakowań plastikowych używanych w Stanach Zjednoczonych do 2040 roku.

W ciągu ostatnich dwóch lat nastąpił gwałtowny wzrost liczby podobnych oświadczeń wydawanych przez renomowane przedsiębiorstwa, co, miejmy nadzieję, nie pozostanie bez wpływu na inne firmy: firma Starbucks zobowiązała się do obniżenia ilości odpadów poprzez rezygnację ze stosowania plastikowych rurek do napojów do grudnia 2020 r., co pozwoli na wyeliminowanie z rynku ponad 1 miliarda słomek rocznie. Ikea do roku 2030 chce stać się firmą „przyjazną ludziom i planecie”, opracowując wszystkie swoje produkty w oparciu o nowe zasady gospodarki o obiegi zamkniętym i wykorzystując wyłącznie materiały odnawialne i pochodzące z recyklingu oraz oferując usługi, które ułatwiają ludziom przekazywanie używanych produktów innym.

Czynniki stojące za przejściem na gospodarkę obiegową to m.in. zrozumienie, że zasoby są ograniczone, a w przypadku upraw podlegają one zmianom klimatycznym. Przedsiębiorstwa, które chcą przetrwać w dłuższej perspektywie czasowej muszą zabezpieczyć się na przyszłość przed wyczerpywaniem się surowców i wynikającym z tego wzrostem kosztów. Nie chodzi jednak o to, aby wpadać w czarną rozpacz, lecz aby do roku 2030 uwolnić potencjalny wzrost gospodarczy o wartości 4,5 biliona USD, co firma Accenture uznała za realną perspektywę.

To sprawia, że gospodarka obiegowa stanowi ekscytujący obszar działania. Dla firm, które znajdują się pod ciągłą presją obniżania kosztów, odkrycie korzyści finansowych płynących z zastosowania obiegowych modeli biznesowych powinno stanowić ogromną zachętę do ich przyjęcia. Korzyści te obejmują możliwości pozyskania nowych źródeł dochodów, obniżenie kosztów, opracowanie bardziej wydajnych łańcuchów dostaw oraz poprawę analityki biznesowej i zwiększenie innowacyjności.

Accenture określa pięć modeli biznesowych, które zgodnie z przewidywaniami staną się motorami napędowymi gospodarki obiegowej. Pierwszym z nich są platformy współdzielenia, które maksymalizują wykorzystanie niewystarczająco wykorzystanych aktywów, takich jak pokoje hotelowe, pojazdy czy dobra konsumpcyjne (w dojrzałych gospodarkach 80 proc. typowych artykułów gospodarstwa domowego jest używanych tylko raz w miesiącu). Własność zostanie zastąpiona podejściem do produktów jako usług, za które płaci się tylko w czasie ich użytkownika. Oba te modele zachęcają do długotrwałego użytkowania oraz zapewnienia trwałości i wydajności produktów. Istnieje również idea wydłużania życia produktów, polegająca na regeneracji i naprawie używanych produktów, aby zapewnić im dłuższą żywotność u obecnych lub nowych klientów. Dwa ostatnie elementy to łańcuchy dostaw zgodne z zasadami gospodarki obiegowej, które umożliwiają dostawcom i partnerom wielokrotne wykorzystywanie materiałów pochodzących z recyklingu, oszczędność kosztów i przewidywalność łańcuchów dostaw, oraz odzysk i recykling, co pozwala zaoszczędzić koszty i zmniejszyć ilość odpadów i składowisk.

Aby szerzyć świadomość, że gospodarka obiegowa jest sposobem na poprawę wyników finansowych, przedsiębiorstwa, banki i rządy muszą współpracować, aby wspierać rozpowszechnianie tej wiedzy w jak najszerszym zakresie. Są to instytucje zaufania publicznego, które mogą zachęcać i wspierać inicjatywy zgodne z zasadami gospodarki obiegowej w małych i średnich, ale także w dużych przedsiębiorstwach.

Jak już wspomniano, prawdziwa gospodarka o obiegu zamkniętym to coś więcej niż tylko usuwanie odpadów i recykling. Zasady ekologicznego projektowania muszą zostać uwzględnione już w fazie początkowej, tak aby materiały, których zasoby są ograniczone, mogły zostać wykluczone z łańcucha dostaw. Apple w swoim raporcie na temat postępów w zakresie odpowiedzialności środowiskowej za rok 2018 stwierdza, że w 2017 r. firma zobowiązała się do stosowania łańcucha dostaw zgodnego z zasadami gospodarki obiegowej czy też łańcucha „zamkniętego obiegu” i obecnie materiały takie jak minerały są obecnie odzyskiwane ze starych urządzeń w celu ostatecznego zaprzestania ich wydobycia. Podobnie w firmie Lexmark puste tonery zwracane do zakładów produkcyjnych firmy w ramach programu odbioru tonerów Lexmark (Program zwrotu zużytych tonerów Lexmarka – LCCP) są demontowane, a następnie komponenty nadające się do ponownego użycia są stosowane w produkcji. W tym roku statystyki kluczowych wskaźników efektywności (KPI) w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) w Lexmark wskazują na znaczny postęp od roku 2015. W zakresie wytwarzania odpadów firma osiągnęła 74% wskaźnik recyklingu, a założony cel, jakim było zmniejszenie zużycia energii podczas czuwania w przypadku kolorowych wielofunkcyjnych drukarek laserowych, został również osiągnięty w 93%.

Gospodarka obiegowa polega na otwieraniu nowych możliwości rozwoju. Rosnący niedobór zasobów jest właściwie tematem zastępczym, ale jeśli obawa przed wyczerpaniem surowców pomaga zmienić postrzeganie problematyki odpadów, tym lepiej. Problem odpadów od dziesięcioleci stanowi element modelów biznesowych, ale odpady można wykorzystać na swą korzyść dzięki utrzymaniu zasobów, komponentów, produktów i usług na ekonomicznie opłacalnym poziomie tak długo, jak tylko to możliwe. Tak jak w przypadku wszystkich innych innowacji, podmioty, które pierwsze je wprowadzą, zyskają najwięcej.